Wszechświat jako doskonale zaplanowany mechanizm zegarowy, w którym każdy trybik już dawno zatrzasnął się na swoim miejscu – jest coś przerażającego w tym pomyśle, prawda? Ale samo życie nigdy nie wydaje się tak mechaniczne. Raczej zawsze zaskakuje nas małymi, nieoczekiwanymi zwrotami akcji. Nagle pojawia się chwila szczęścia, „zbieg okoliczności”, którego nikt się nie spodziewał. Ale co, jeśli wszystko, każde spotkanie i każda decyzja, zostało już dawno zaplanowane w wielkim kosmicznym planie?
Jest to myśl, która przyprawia nas o zawrót głowy, ponieważ wstrząsa naszym rozumieniem wolności i przypadku. I być może to właśnie te pytania sprawiają, że życie jest ekscytujące, nawet jeśli nie wszystkie odpowiedzi można znaleźć natychmiast.
Być może myśl o naszej własnej wolności nawet nie pozwala nam zasnąć i pozwala nam odkrywać rzeczy, które mogą nawet nie być zauważalne w ustalonym kursie.
Determinizm – czy wszystko jest stałe?
Idea determinizmu jest jasna i w pewien sposób radykalna. Wszystko, co się dzieje, ma ustalone pochodzenie i podlega ustalonym zasadom. Każde spadające jabłko, każde nieoczekiwane spotkanie – teoretycznie można by to obliczyć w najdrobniejszych szczegółach, gdyby znane były wszystkie czynniki wpływające. A to, czego doświadczamy jako spontanicznego „zbiegu okoliczności”, byłoby niczym więcej niż łańcuchem przyczyn, które umykają naszej uwadze. Przypadek, tak jak go postrzegamy, jest zatem sztuczką naszej własnej perspektywy. W rzeczywistości, jak głosi teoria, czytamy książkę, która już dawno została napisana, nie wiedząc dokładnie, co czeka nas dalej.
Być może magia utrzymuje się, ponieważ z góry określona natura samego życia pozostaje przed nami ukryta. Życie, które jest z góry zaplanowane, wciąż może nas zaskoczyć, prawda?
Patrząc w tym świetle, być może atrakcyjność polega właśnie na tym, że nigdy nie mamy pełnej kontroli nad fabułą, ale po prostu płyniemy z prądem.
Automaty do gry są szczególnie wyraźnym przykładem pozornego zbiegu okoliczności. Automaty do gry w kasynie online opierają się na matematyce, a nie magii. Tak zwany generator liczb losowych (RNG) działa tak, jakby był czystym przypadkiem, ale w rzeczywistości działa zgodnie z algorytmem. Jackpot, który zaraz padnie? To kwestia prawdopodobieństwa obliczonego w tle – pozorny los, który w rzeczywistości jest zaprogramowaną logiką. Graczom wciąż wydaje się, że to prawdziwa chwila szczęścia i właśnie to sprawia, że jest to tak ekscytujące. Tutaj przypadek jest fasadą, która wabi nas nutką nieprzewidywalności.
I chociaż wynik jest zaprogramowany, atrakcyjność przypadku pozostaje realna. Ponieważ nawet świadomość , że przypadek jest ostatecznie tylko grą matematyczną, nie zmniejsza atrakcyjności możliwej wygranej.
To właśnie takie małe chwile budzą w nas poczucie, że mamy na coś wpływ. Dreszczyk emocji, który zaciera granice między logiką a magią.
Co pozostaje z wolnej woli?
Ten ścisły determinizm naturalnie rodzi pytania o naszą wolną wolę. Jak naprawdę wolna może być decyzja, jeśli każda myśl, każde działanie podąża za niewidzialnym łańcuchem przyczynowo-skutkowym?
Nawet spontaniczne pomysły lub małe impulsy mogą ostatecznie być niczym więcej niż logicznymi konsekwencjami okoliczności, które od dawna zostały zdeterminowane. Ale w końcu, czy wolność jest tylko uczuciem, iluzją, która powstaje, ponieważ nie w pełni rozumiemy motywy naszych działań?
Wolna wola może być użyteczną iluzją, historią, którą opowiadamy sobie, aby doświadczać życia w bardziej kolorowy i zdeterminowany sposób. Daje nam ona poczucie, że to my kierujemy naszym życiem, nawet jeśli droga przed nami jest już wyznaczona. Ta iluzja tworzy rodzaj osobistej odpowiedzialności, która być może czyni życie bardziej znośnym. Niektórzy powiedzieliby, że wiara we własną moc decyzyjną jest tym, co nadaje życiu ekscytacji i koloru. W końcu czym byłoby życie bez wolności, która pozwala przynajmniej wierzyć, że można jeszcze wszystko zmienić?
Pozorne zbiegi okoliczności w życiu codziennym
Koncepcję pozornego zbiegu okoliczności można również wspaniale zaobserwować w życiu codziennym. Jest to przypadkowe spotkanie z kimś, kogo nie widziałeś od dawna, lub chwila, która zdarza się we właściwym czasie.
Na pierwszy rzut oka takie momenty wydają się być prawdziwymi zbiegami okoliczności. Ale za nimi często kryje się niewidzialny łańcuch nawyków, codziennych rutynowych czynności i wpływów, które doprowadziły nas dokładnie do tego momentu.
To, co wydaje się tak spontaniczne, mogło zostać przygotowane dawno temu – tylko w sposób, z którego nie zdajemy sobie sprawy. Wygląda na to, że życie jest pełne małych tajemnic, które nas zaskakują i inspirują, choć być może są tylko wynikiem ogromnego systemu. I to właśnie ta gra między tym, co przewidywalne, a tym, co pozornie spontaniczne, nadaje naszej codzienności magii. Dzień pozostaje ekscytujący, ponieważ nigdy nie wiemy dokładnie, jakie pozornie przypadkowe zwroty akcji na nas czekają. Tak więc każde małe „przypadkowe” spotkanie wnosi do gry nową perspektywę, tak jakby życie potajemnie dostarczało niespodzianek.
Szczęście w określonym wszechświecie
Co więc pozostaje ze szczęścia, jeśli przypadek jest tylko uczuciem, a życie podąża ustalonym kursem? Szczęście jest wtedy prawdopodobnie niczym więcej niż rodzajem percepcji, chwilą radości, gdy coś nieoczekiwanego okazuje się pozytywne. Dla samego uczucia nie ma większego znaczenia, czy to szczęście jest prawdziwe, czy tylko pozornym zbiegiem okoliczności. Nawet w świecie, który składa się wyłącznie ze stałych procesów, jest miejsce na radość i zaskoczenie. Szczęście jest zatem mniej obiektywną prawdą niż osobistym uczuciem, które jednak ma wpływ, podobnie jak miłość. Szczęście staje się wewnętrznym napędem, który wysyła nas na poszukiwanie, nawet jeśli droga do niego mogła zostać określona dawno temu.
Być może to właśnie ta różnica sprawia, że tęsknimy za szczęściem i doświadczamy go, niezależnie od tego, czy jest ono z góry zaplanowane, czy nie. I kto wie – być może to właśnie ta myśl sprawia, że na końcu się uśmiechamy. W ten sposób szczęście pokazuje nam, że nawet w ustalonym świecie wciąż istnieją rzeczy, które mogą nas zaskoczyć.
Ostateczna iskra, która sprawia, że życie świeci jasno – niezależnie od tego, czy jest ustalone, czy nie.
