Obserwowalny wszechświat to duża przestrzeń, która istnieje od ponad 13 miliardów lat. Nasza macierzysta galaktyka jest otoczona nawet dwoma bilionami galaktyk, składającymi się z około 20.000 miliardów gwiazd. Naukowcy sugerują, że w samej Drodze Mlecznej znajduje się około 40 miliardów ziemskich planet w strefie zamieszkania. Kiedy patrzymy na te liczby, trudno sobie wyobrazić, że nie ma nikogo innego.
Skala Kardaszewa jest metodą pomiaru poziomu rozwoju technologicznego cywilizacji w oparciu o ilość energii, którą może ona zużywać. Miara ta została zaproponowana przez sowieckiego astronoma Mikołaja Kardaszewskiego w 1964 roku. Istnieją trzy wyznaczone kategorie tej skali:
- Typ I – cywilizacja wykorzystująca pełne zasoby energii, dostępne jednej planecie. Szacowany potencjał takiej cywilizacji obejmuje np. znaczny stopień kontroli nad swoją planetą (np. powstrzymywanie trzęsień ziemi, huraganów), kontrolowanie i wykorzystywanie reakcji termojądrowych. W kontekście podobnych cywilizacji można wspomnieć o kolonizacji kosmosu, sondach von Neumanna, satelicie Dysona–Harropa, sferze Bernala, czy technologicznej osobliwości.
- Typ II – cywilizacja wykorzystująca całą energię emitowaną przez gwiazdę centralną. W kontekście podobnych cywilizacji można wspomnieć o podróżach międzygwiezdnych, pierścieniu Nivena, sferze Dysona, bojowych stacjach kosmicznych zdolnych niszczyć całe planety, czy o superkomputerze Matrioszce. Fizyk Michio Kaku szacuje, że cywilizacja ludzka osiągnie ten poziom w 2800 roku. Fikcyjne cywilizacje takie jak Zjednoczona Federacja Planet z filmów Star Trek oraz Imperium z gry Warhammer 40,000 są właśnie na etapie drugim.
- Typ III – cywilizacja zdolna do wykorzystania zasobów energii całej galaktyki. Taka cywilizacja prawdopodobnie włada galaktyką, energię czerpie z milionów gwiazd, a także np. gwiazd neutronowych i czarnych dziur. Michio Kaku uważa, że cywilizacja ludzka osiągnie ten etap za około 10 000 lat.
Inne poziomy
- Typ 0 – nie występuje w oryginalnej skali Kardaszowa. Reprezentantem tego typu jest cywilizacja ziemska. Aby zakwalifikować się do tej grupy, inteligentne stworzenia zamieszkujące daną planetę muszą przejawiać podstawowe umiejętności cywilizacyjne, m.in. muszą być w stanie wieść zorganizowane życie miejskie, posiadać pismo, mieć rozwinięty handel, pewien rodzaj organizacji zajmowanego terytorium i być w stanie wznosić monumentalne budowle za pomocą prostych sposobów. Za przykład jednego z pierwszych takich tworów na Ziemi można uznać cywilizację starożytnego Egiptu, kiedy to powstawały miasta, używano pisma (hieroglify), rozwijano handel oraz budowano monumentalne piramidy i różnego typu świątynie. Według niektórych naukowców na obecnym stopniu rozwoju cywilizacji ludzkość jest bliska przejścia do następnego typu. Według Michio Kaku ludzkość osiągnie kolejny poziom cywilizacyjny w 2100 roku.
Kolejne poziomy zostały zaproponowane przez amerykańskiego pisarza fantastyki naukowej Isaaka Asimova.
- Typ IV – cywilizacja zdolna do wykorzystania energii dostępnej w swojej supergromadzie. Taka cywilizacja włada całą supergromadą galaktyk, czerpiąc energię z tysięcy galaktyk. Zdaniem Michio Kaku cywilizacja Q z serialu Star Trek reprezentuje typ IV.
- Typ V – cywilizacja zdolna do wykorzystania energii z całego dostępnego Wszechświata.
Przyjmując istnienie wieloświatów, możliwe jest wyróżnienie dodatkowych poziomów.
- Typ VI – cywilizacja zdolna do wykorzystania energii z wielu wszechświatów. Cywilizacja może zmieniać prawa fizyczne wszechświatów równoległych, a także przemieszczać się między nimi (np. uciec z zapadającego się wszechświata).
- Typ VII – cywilizacja określana jako „boska”, zdolna do kreacji jednego lub więcej wszechświatów. Ilość otrzymywanej energii jest nieskończona, uzależniona tylko od liczby i rozmiarów stwarzanych wszechświatów. Cywilizację można uznać za nieskończoną, nawet jeśli energia tworzonego nowego wszechświata pochłonie całkowitą energię istniejącego.
Kardaszew uważał, że cywilizacja typu 4 jest niemożliwa, więc nie wyszedł poza typ 3. Zaproponowano jednak nowe typy (0, 4, 5, 6, 7). Niektórzy naukowcy sugerują, że mogą istnieć cywilizacje typu 4 i 5, których wpływ rozciąga się na gromady galaktyk lub superklastry, struktury składające się z tysięcy galaktyk i bilionów gwiazd.
Ostatecznie może istnieć cywilizacja typu Omega (Typ VII) zdolna do rządzenia całym wszechświatem i prawdopodobnie innymi. Cywilizacje typu omega mogą być prawdziwymi twórcami naszego wszechświata z powodów, których nie rozumiemy!
A co z obecnym stanem ludzkiej cywilizacji?
Cóż, w chwili obecnej ludzkość nie osiągnęła jeszcze statusu cywilizacji typu 1. Jeśli ludzie zwiększą swoje zużycie energii średnio o 3 procent każdego roku, mogą osiągnąć status Typu 1 w ciągu 100-200 lat, Typu 2 po kilku tysiącach lat i Statusu Typu 3 po 100.000-1 milionach lat.